AI-geletterdheid: tijd voor actie!

Bereid je alvast voor met onze gratis AI Tour.

AI verandert onze werkwereld sneller dan ooit. Elon Musk voorspelt zelfs dat werken binnen twintig jaar optioneel wordt door de opmars van AI en robotica. Of dat klopt? Niemand weet het. Toch is één ding duidelijk: HR-professionals moeten nu in beweging komen. De Europese AI Act staat voor de deur en organisaties die wachten, raken achterop.

Natuurlijk vraagt dit om zorgvuldig AI-beleid. Richtlijnen geven houvast, veiligheid en duidelijkheid. Tegelijkertijd kost beleid tijd. En juist in die periode van wachten gebeurt het vaak: medewerkers vallen stil of zoeken hun eigen weg in het AI-landschap. Beide wil je voorkomen. Daarom is het cruciaal dat organisaties medewerkers alvast laten oefenen, ontdekken en ervaring opbouwen.

Waarom praktijkervaring onmisbaar is

Iedereen heeft van AI gehoord, maar je leert AI pas echt kennen door ermee te werken. Door te experimenteren ontdek je wat wel en niet werkt, waar risico’s zitten en welke kansen er liggen. Dat levert waardevolle input op voor het beleid dat je aan het ontwikkelen bent.

Bovendien blijft AI-adoptie zo veilig en zichtbaar. Als je alles stilzet totdat het beleid af is, gaan medewerkers zelf op zoek naar tools. Dan ontstaat schaduwgebruik en verlies je grip. Geef je medewerkers wel de ruimte, dan krijg je inzichten terug die direct helpen bij het vormgeven van beleid.

En: het motiveert. Ruimte om te leren maakt nieuwsgierig, geeft energie en versterkt betrokkenheid. In een krappe arbeidsmarkt is dat verschil goud waard.

Informeel leren vergroot risico’s

Uit een wereldwijde studie van de University of Melbourne en KPMG, waaraan ook Nederlandse werknemers deelnamen, blijkt dat een groot deel van de respondenten AI gebruikt op het werk, vooral generatieve AI voor dagelijkse taken. Opvallend is dat 69 procent dit doet zonder duidelijke richtlijnen van hun werkgever, en dat ruim driekwart nooit een training heeft gevolgd.

Dat brengt duidelijke risico’s met zich mee:

• 66 % controleert AI-output niet.
• 56 % maakt fouten door AI-gebruik.
• 49 % gebruikt AI op een manier die mogelijk tegen het bedrijfsbeleid ingaat, als dat er al is.

De studie laat bovendien zien dat verschillen in AI-vaardigheden groter worden. Mannen zeggen vaker AI te gebruiken dan vrouwen en jongeren significant vaker dan oudere medewerkers. Zonder gerichte actie kan deze ongelijkheid verder toenemen.

Andere onderzoeken bevestigen dit beeld. Zo blijkt uit de Randstad Workmonitor dat de kloof tussen groepen medewerkers in AI-geletterdheid snel groeit. Tegelijkertijd toont wereldwijd onderzoek van Salesforce en Morning Consult aan dat Nederlandse werknemers juist graag hun AI-vaardigheden willen ontwikkelen, maar dat slechts 29 % vindt dat hun werkgever voldoende investeert in AI-opleiding.

Het gevolg: veel medewerkers leren informeel, versnipperd en soms risicovol, terwijl de behoefte aan duidelijke training en richtlijnen juist groter wordt.

Investeren in AI-geletterdheid loont

Voor HR is de opdracht helder: faciliteer en stimuleer AI-leren in de praktijk. De behoefte is er, het voorkomt risico’s en het helpt bij beleidsvorming. Een inspirerend voorbeeld is Zapier. Daar gebruikt 97 % van de medewerkers AI in hun dagelijkse werk. Niet omdat het moet, maar omdat ze door training en oefenruimte hebben ervaren dat AI hun werk slimmer en leuker maakt. Formele training werkt: medewerkers die een AI-cursus volgden, zien AI duidelijk als een boost in hun productiviteit. AI wordt geen ver-van-mijn-bed-show meer, maar een dagelijkse gewoonte.

Hoe maak je AI-geletterdheid onderdeel van je organisatie?

1. Geef prioriteit aan AI-trainingen
Werknemers willen leren. Structurele training versnelt adoptie en vergroot veiligheid.

2. Creëer een veilige oefenomgeving
Geef medewerkers ruimte om te experimenteren met duidelijke richtlijnen over wat mag, wat niet en hoe om te gaan met data. Zo voorkom je schaduwgebruik.

3. Leidinggevenden voorop
Wanneer leiders actief meedoen en hun ervaringen delen, groeit vertrouwen en draagvlak in teams.

4. Maak voortgang zichtbaar
Meet wat trainingen opleveren: tijdswinst, gebruik van tools en resultaten. Deel successen en laat zien dat AI waarde toevoegt.

5. Neem iedereen mee
Zorg dat trainingen toegankelijk zijn voor alle medewerkers. Zo voorkom je ongelijkheid en krijgt iedereen een stem in het AI-beleid.

Van praten naar doen

AI-geletterdheid is geen nice to have meer, maar een need to have. Werknemers willen vooruit. Ze zien hoe AI hun werk slimmer en leuker kan maken. Maar het is aan organisaties om die ontwikkeling mogelijk te maken. Wie nu investeert, wint betrokkenheid, vertrouwen en de basis voor solide AI-beleid.

AI Tour: ervaar AI in de praktijk

Bij Effectus-HR zijn we recentelijk met het hele team op AI Tour geweest. En eerlijk: het heeft ons blikveld veranderd. Geen lange presentaties, geen droge theorie, maar meteen aan de slag.

Op 20 januari start de volgende AI Tour voor relaties van Effectus-HR en jij kunt erbij zijn. Gratis.

De ontwikkelingen in AI gaan zo snel dat organisaties die blijven praten straks achter de feiten aanlopen. Dit is het moment om skills op te bouwen, risico’s te verminderen en je team klaar te stomen voor wat er al op jullie afkomt. Tijdens deze AI Tour duik je zelf de praktijk in. Je leert niet wat AI zou kunnen, maar wat AI nu al voor jou en jouw organisatie doet. Je ontdekt tools, leert valkuilen herkennen en ervaart hoe AI je werk slimmer en leuker kan maken.

Wil je grip houden op AI in plaats van achteraf te moeten bijsturen? Wil je dat jouw team niet alleen begrijpt wat AI is, maar het ook met vertrouwen kan toepassen? Dan is dit het moment!

Wij vinden het belangrijk dat AI ontwikkeling niet blijft steken in inspiratiesessies en beleidsstukken, maar dat teams hands-on ervaring opdoen. Alleen zo kunnen we met z’n allen werken aan duurzame AI-geletterdheid.

Aanmelden kan via deze link

Bronnen:
Kamath N. (Host). (2025, November 30). Elon Musk: A Different Conversation (No. 16) [Audio Podcast Episode]. In People by WTF. https://podcasts.apple.com/us/podcast/elon-musk-a-different-conversation-full-episode/id1819856014

Ministerie van Economische Zaken. (2025, September 4). GIDS AI-verordening. Brochure | Rijksoverheid.nl. https://www.rijksoverheid.nl/documenten/brochures/2024/10/16/gids-ai-verordening

Gillespie, N., Lockey, S., Ward, T., Macdade, A., & Hassed, G. (2025). Trust, attitudes and use of artificial intelligence: A global study 2025. University of Melbourne Data Repository. https://doi.org/10.26188/28822919

Onderzoek: grote kloof in AI-vaardigheden onder werkend Nederland. (2024, November 12). Randstad. https://www.randstad.nl/over-randstad/pers/persberichten/2024/11/onderzoek-grote-kloof-in-ai-vaardigheden-onder-werkend-nederland

Salesforce. (2025, September 18). Growing worker demand for AI skills creates opportunity for institutions. https://www.salesforce.com/news/stories/morning-consult-ai-worker-readiness-report-2025/

Mayer, H., Yee, L., Chui, M., & Roberts, R. (2025, januari 28). Superagency in the workplace: Empowering people to unlock AI’s full potential. McKinsey & Company. https://www.mckinsey.com/capabilities/tech-and-ai/our-insights/superagency-in-the-workplace-empowering-people-to-unlock-ais-full-potential-at-work

Lau, J. (2025, October 21). How to implement AI training for employees. Zapier. https://zapier.com/blog/ai-training-for-employees/